Các ứng dụng mở trong thời đại của Dịch vụ quản trị thư viện điện toán đám mây: Đáp ứng mong đợi về khả năng tương tác, tích hợp và mở rộng.

Đồng nghiệp thân mến,

Chúng tôi rất vui được chia sẻ với bạn một trang sách trắng mới (new whitepaper) do Marshall Breeding, một nhà tư vấn, nhà phân tích, diễn giả và tác giả độc lập nổi tiếng và được tôn trọng trong lĩnh vực thư viện, viết, có tiêu đề: “Các ứng dụng mở trong thời đại của Dịch vụ Quản trị Thư viện điện toán đám mây”. 

Trang sách trắng này Marshall Breeding viết một cách khách quan nhằm mục đích thay đổi nhận thức về phần mềm mã nguồn mở. Bài viết thực hiện một công việc tuyệt vời trong việc chỉ ra rằng ‘tính mở’ (Openess) có thể có nhiều ý nghĩa và Tập đoàn Ex Libris có một trong những cách tiếp cận tốt nhất đối với ‘Tính mở’ này để chúng ta cùng tham khảo và hiểu sâu hơn.

“Như được trình bày trong báo cáo này, việc mô tả mức độ” mở “giữa các sản phẩm liên quan đến nhiều yếu tố. Sẽ là đơn giản hóa quá mức nếu nói rằng các “sản phẩm mã nguồn mở” có mức độ mở cao hơn bất kỳ sản phẩm cấp phép thương mại nào. Từ góc độ thực dụng, tính khả dụng và sẵn có của các API, các nền tảng trong các ứng dụng phần mềm sẽ đại diện cho cơ chế quan trọng nhất về khả năng mở rộng và khả năng tương tác, tích hợp của giải pháp phần mềm” – Marshall Breeding.

Barbara Rad-El

Thủ thư cao cấp, Ex Libris, Clarivate

Các ứng dụng mở trong thời đại của Dịch vụ quản trị thư viện điện toán đám mây: Đáp ứng mong đợi về khả năng tương tác, tích hợp và mở rộng.

Tháng 3 năm 2022

Tác giả Marshall Breeding

GIỚI THIỆU CHUNG

Các thư viện dựa trên môi trường công nghệ của họ để hỗ trợ các hoạt động, mô tả và cung cấp điểm truy cập vào các bộ sưu tập của họ. Hầu hết các thư viện đều tận dụng các ứng dụng công nghệ phức hợp từ nhiều nhà cung cấp khác nhau, đồng thời mong muốn các ứng dụng phải làm việc được với nhau một cách hiệu quả và đầy đủ. Tuy nhiên, các hệ thống ứng dụng không thể tích hợp hoàn toàn vào hệ sinh thái công nghệ của một đơn vị sử dụng nên thường dẫn đến tình trạng mất nhiều nỗ lực triển khai, yêu cầu các thư viện phải tiến hành nhiều quy trình thủ công để đồng bộ hóa dữ liệu và gây khó chịu cho bạn đọc, người dùng (users) khi phải thông qua nhiều lần đăng nhập riêng biệt. 

Nhu cầu về các thành phần ứng dụng công nghệ cần phải tích hợp được để hoạt động cùng nhau đã thúc đẩy sự quan tâm đến các “hệ thống ứng dụng có tính mở cao”. Thuật ngữ này không nhất thiết phải có nghĩa chính xác, mặc dù nó mô tả các khả năng tích hợp, kết nối dễ dàng hệ thống này với các hệ thống khác, cung cấp cơ chế trao đổi dữ liệu và cho phép người dùng hoặc người triển khai truy cập đầy đủ cấu trúc dữ liệu và chức năng đã được lập trình sẵn. Khái niệm này trái ngược với các hệ thống đóng (closed system), hệ thống đóng là hệ thống thiếu các cách hiệu quả để tương tác với dữ liệu của toàn hệ thống dữ liệu hoặc để mở rộng chức năng của hệ thống.

Hệ thống mở cho phép các tổ chức có quyền truy cập vào dữ liệu và tạo ra chức năng mới ngoài những gì được cung cấp trực tiếp trong một ứng dụng. Các thư viện mong muốn hệ thống của họ có chức năng mạnh mẽ được truy cập thông qua giao diện người dùng tích hợp sẵn. Ngoài các giao diện người dùng này, hầu hết các thư viện cũng cần di chuyển dữ liệu vào và ra khỏi ứng dụng của họ thông qua các tập lệnh tự động hoặc thông qua các tương tác thời gian thực với các hệ thống khác. Giao diện lập trình ứng dụng hoặc các API là cơ chế kỹ thuật được mong đợi trong các ứng dụng phần mềm hiện đại để cho phép khả năng tương tác, truy cập vào dữ liệu và hỗ trợ việc tạo tập lệnh hoặc phân hệ để thực hiện các chức năng liên quan.

Trong thập kỷ qua, nhiều thư viện đại học đã chuyển từ các hệ thống thư viện tích hợp (ILS) sang các dịch vụ quản trị thư viện điện toán đám mây (LSP). Các dịch vụ mới này cung cấp một cách tiếp cận cập nhật để tự động hóa thư viện và quản lý tài nguyên phù hợp với thực tế hiện tại của các thư viện đại học. Các dịch vụ này nhằm giải quyết các bộ sưu tập đa định dạng phức tạp, trong đó đầu tư vào tài nguyên điện tử thường vượt quá đầu tư cho tài liệu in. Thế hệ dịch vụ mới này được triển khai thông qua các nền tảng nhiều người thuê (Multi-tenant platforms), phù hợp với các ứng dụng hiện đại trong hầu hết các lĩnh vực thương mại và phi lợi nhuận.

Nền tảng nhiều người thuê có một cách tiếp cận khác nhau về khả năng tương tác và khả năng mở rộng so với các thế hệ ứng dụng trước đây. Ví dụ, hệ thống thư viện tích hợp (ILS) thường được cài đặt trên một cụm máy chủ dành riêng cho một tổ chức, chẳng hạn như một thư viện đơn lẻ, một hệ thống thư viện nhiều nhánh hoặc một tập đoàn. Các ứng dụng dựa trên máy chủ có thể triển khai các API để cung cấp quyền truy cập vào dữ liệu và các phần tử chức năng, nhưng chúng cũng có thể cho phép truy vấn trực tiếp đến cấu trúc cơ sở dữ liệu gốc, chẳng hạn như thông qua truy vấn SQL. Các nền tảng nhiều người thuê hoàn thành khả năng mở rộng và khả năng tương tác hoàn toàn thông qua các API. Vì nền tảng phục vụ nhiều tổ chức nên quyền truy cập trực tiếp vào cơ sở dữ liệu gốc của nó sẽ không phù hợp với việc duy trì các ranh giới cho dữ liệu tổ chức và cá nhân. Khi không có quyền truy cập vào cơ sở hạ tầng công nghệ, bao gồm quyền truy cập trực tiếp vào cơ sở dữ liệu, thì các nền tảng nhiều người thuê phải cung cấp các lựa chọn thay thế tương đương thông qua API để đạt được mức độ tương tác, tích hợp và khả năng mở rộng cần thiết. Phụ thuộc vào API đã trở thành tiêu chuẩn cho các ứng dụng cấp phép thương mại hiện đại. Trong lĩnh vực thư viện, API cũng đã trở thành cơ chế được mong đợi để cho phép truy cập mở vào dữ liệu và chức năng của hệ thống.

Sách trắng này tìm hiểu các phương pháp thực hiện để đạt được các hệ thống mở trong lĩnh vực thư viện đại học. Cả hai sản phẩm có tính mở được cấp phép thương mại (sản phẩm trả phí cấp phép) và phần mềm mã nguồn mở (sản phẩm miễn phí cấp phép) đều có thể được thiết kế và triển khai để cho phép khả năng tương tác và khả năng mở rộng. Tuy nhiên, chúng tôi kiểm tra một số khác biệt có liên quan về khả năng thực tế đối với khả năng mở rộng và khả năng tương tác của hai loại sản phẩm này. Báo cáo này chủ yếu tập trung vào các cách tiếp cận khác nhau đối với tính mở được cung cấp thông qua các dịch vụ quản trị thư viện điện toán đám mây (LSP).

Các ứng dụng cấp phép thương mại được phát triển theo giấy phép nguồn mở đương nhiên được coi là mở vì các lập trình viên và nhà phát triển phần mềm có quyền truy cập vào mã nguồn nội bộ của họ. Nhưng nếu một ứng dụng mã nguồn mở không cung cấp các API mở rộng thì nghĩa là thực tế nó thiếu tính mở. Một ứng dụng cấp phép thương mại thiếu API, chưa cần xem xét đến khả năng tương tác thực tế, cũng sẽ được coi là một hệ thống đóng (closed system). Nhìn chung, các sản phẩm nguồn mở có đạt được mức độ mở thực tế cao hơn hay không phụ thuộc vào việc triển khai cụ thể và vào sức mạnh của các API được cung cấp trong đó.

API đại diện cho con đường chính và quan trọng nhất cho khả năng tương tác bất kể hệ thống được cung cấp theo gói mã nguồn mở hay đó là gói phần mềm cấp phép thương mại. Xin đừng hiểu sai rằng khi được cấp truyền truy cập vào mã nguồn mở thì làm cho ứng dụng đó được coi là ứng dụng có tính mở, mà ở đây là các API và cơ sở hạ tầng liên quan của nó, chẳng hạn như tài liệu hướng dẫn, môi trường để phát triển, thử nghiệm và triển khai mã hóa để thực hiện các API và cộng đồng các nhà phát triển để chia sẻ chuyên môn và các chương trình phát triển mở rộng. Khả năng tương tác, tích hợp phụ thuộc vào sức mạnh của các API được hệ thống hiển thị nhiều hơn là quyền truy cập vào mã nguồn nội bộ của nó.

CẤU HÌNH – TÙY CHỈNH

Nhiều tổ chức, thư viện tìm kiếm các giải pháp có khả năng tùy chỉnh cao để có thể đáp ứng các nhu cầu riêng biệt và cụ thể của họ. Cách tiếp cận thực dụng ở nhiều thư viện hiện nay là sử dụng nhiều ứng dụng khác nhau, phiên bản khác nhau để đáp ứng các yêu cầu hoạt động khác nhau của họ, kết quả chung là không thể đạt được hiệu quả như mong đợi. Thay vào đó, các thư viện cần tìm hiểu để sử dụng các ứng dụng có cơ chế hiệu quả để cấu hình và khả năng mở rộng cho phép phiên bản cốt lõi phục vụ nhiều mô hình thư viện khác nhau. Ngoài ra, việc viết thêm hoặc tạo ra các phiên bản phần mềm chuyên biệt đặc thù để đạt được sự tùy chỉnh tại thời điểm nào của từng đơn vị sẽ thiếu tính bền vững so với các cơ chế mở mạnh mẽ và khả năng mở rộng thông qua API.

Các tổ chức đòi hỏi hệ thống công nghệ phải được điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ. Các ứng dụng này phải phù hợp với các quy tắc thương mại cụ thể, quy trình làm việc, cấu trúc dữ liệu, thương hiệu và các thông số kỹ thuật khác do họ quy định. Việc triển khai bao gồm một loạt các thủ tục để cấu hình và chuyển đổi dữ liệu vào ứng dụng. Dữ liệu từ các hệ thống đương nhiệm được xuất ra, chuyển đổi và di trú. Quản trị viên hệ thống chọn các tùy chọn và thông số chi tiết để cấu hình ứng dụng cho thư viện của mình và sử dụng tập lệnh hoặc các công cụ khác để tải dữ liệu. Cấu hình và di chuyển nói chung không yêu cầu quyền truy cập vào mã hóa bên trong của ứng dụng và được thực hiện thông qua các công cụ cung cấp cùng với ứng dụng được triển khai, hoặc có thể được tạo nên dựa trên các yêu cầu về cấu trúc dữ liệu sẵn có.

Quá trình Cấu hình này khác với quá trình Tùy chỉnh, Tùy chỉnh liên quan đến việc tạo ra các thay đổi đặc thù hoặc các phiên bản của phần mềm. Việc tùy chỉnh như vậy có thể được thực hiện bởi các thư viện có các yêu cầu hoạt động riêng biệt khác với những gì ứng dụng được thiết kế thông qua các thông số và cài đặt hệ thống tiêu chuẩn sẵn có. Phần mềm tùy chỉnh yêu cầu quyền truy cập vào mã nguồn của ứng dụng hoặc sự sẵn lòng của nhà cung cấp sản phẩm cấp phép thương mại để tạo các phiên bản thay thế cho mỗi khách hàng cụ thể. Đối với dự án phát triển mã nguồn mở, các tính năng hoặc tùy chỉnh chuyên biệt có thể được đóng góp trở lại vào bản tiêu chuẩn của ứng dụng. Khi các phiên bản mới của ứng dụng phần mềm được phát hành, các tùy chỉnh được tạo cho hoặc bởi các thư viện cụ thể có thể được kết hợp vào phiên bản chính và có thể mang lại lợi ích cho những người khác triển khai sản phẩm. Việc Tùy chỉnh thông qua việc tạo ra các phiên bản thay thế của một sản phẩm phần mềm liên quan đến một quá trình phức tạp hơn nhiều so với Cấu hình. Các nhà phát triển của cả các sản phẩm mã nguồn mở và các sản phẩm cấp phép thương mại đều muốn đáp ứng các nhu cầu khác nhau của các tổ chức khác nhau thông qua Cấu hình thay vì thông qua các biến thể của chính ứng dụng.

Phần mềm có thể Tùy chỉnh không phải là một lựa chọn thực hành bền vững. Việc tạo ra các biến thể của một ứng dụng để đáp ứng các yêu cầu chuyên biệt của một tổ chức cá nhân là không thực tế. Thay vào đó, các nhà cung cấp cung cấp một ứng dụng có thể được Cấu hình để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của mỗi thư viện. Tất cả các hoán vị của các quy tắc và chính sách thương mại phải được xử lý thông qua các tùy chọn cấu hình, cũng như các vấn đề liên kết với nhau, thương hiệu hoặc các yêu cầu chung khác.

CÁC NHÌN NHẬN KHÁC NHAU VỀ TÍNH MỞ

Ý nghĩa của thuật ngữ “mở” khác nhau tùy theo ngữ cảnh, chẳng hạn như được áp dụng cho Nội dung hay Công nghệ.

Quyền truy cập mở (Open Access) áp dụng cho Nội dung. Tài liệu có sẵn cho tất cả người dùng trên mạng Internet hay nó bị giới hạn đối với những người trả phí thuê bao truy cập. Trong lĩnh vực xuất bản học thuật, truy cập mở có nhiều hình thức và là một chủ đề phức tạp nằm ngoài phạm vi của bài báo cáo này.

Phần mềm mã nguồn mở (Open Source) cho phép các cá nhân hoặc tổ chức truy cập vào mã lập trình cơ bản của nó. Các giấy phép nguồn mở khác nhau có quy định khác nhau về các điều khoản sử dụng, sửa đổi và phân phối lại. Một số giấy phép cho phép phần mềm được sử dụng trên các ứng dụng thương mại hoặc cấp phép thương mại. Nhiều loại giấy phép khác nhau chi phối việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở và các nhà phát triển phải điều hướng cẩn thận những gì được phép hoặc không được phép tùy thuộc vào giấy phép liên quan đến bất kỳ ứng dụng nhất định nào.

Nhiều sản phẩm thư viện đã được phát triển và phát hành theo giấy phép mã nguồn mở bao gồm Koha, Evergreen, Folio, VuFind, Blacklight, và nhiều sản phẩm khác.

Ngược lại, Phần mềm cấp phép thương mại không cho phép các tổ chức hoặc cá nhân quyền truy cập vào mã lập trình cơ bản. Việc không có quyền truy cập vào mã nguồn, mã lập trình cơ bản, không có nghĩa là một ứng dụng cấp phép thương mại không thể cung cấp các cơ chế mạnh mẽ cho khả năng tương tác, tích hợp hay khả năng mở rộng.

Với các ứng dụng phần mềm cấp phép thương mại hiện đại, các tổ chức mong đợi chức năng, quyền truy cập vào dữ liệu được thể hiện cả thông qua giao diện người dùng được mọi người truy cập và thông qua giao diện lập trình ứng dụng cho phép tương tác giữa các thành phần kỹ thuật khác nhau. Mức độ mở này được mong đợi bất kể giấy phép phần mềm của sản phẩm là mã nguồn mở không phải trả phí cấp phép hay sản phẩm có trả phí cấp phép.

TÍNH MỞ THỰC TẾ

Một số đặc điểm của dịch vụ công nghệ thể hiện tính cởi mở thực tế bao gồm:

• Khả năng đạt được tính mở rộng và khả năng tương tác với yêu cầu trình độ chuyên môn kỹ thuật vừa phải. Các cá nhân có kiến thức về một số đoạn mã của ngôn ngữ lập trình sẽ có thể thực hiện các tác vụ như trích xuất dữ liệu, tạo báo cáo thống kê hoặc phân tích, tải dữ liệu, tạo công cụ thực hiện các tác vụ hữu ích mà không dễ thực hiện thông qua giao diện người dùng.

• Tạo nguồn cấp dữ liệu hoặc kết nối giữa các hệ thống liên quan, chẳng hạn như tải hồ sơ khách hàng quen, bạn đọc quen thuộc từ tài khoản sinh viên của tổ chức hoặc hệ thống nhân sự.

• Tạo giao diện người dùng thay thế cho các lĩnh vực chức năng cụ thể. Thư viện có thể muốn tạo một giao diện thay thế cho danh mục trực tuyến của mình hoặc các giao diện để thực hiện các thay đổi trong bộ hồ sơ thư mục.

• Khả năng tương tác với các dịch vụ xác thực của tổ chức hoặc tham gia vào quá trình xác thực liên kết giữa các tổ chức.

• Khả năng thực hiện các giao dịch tự động với các nhà cung cấp hoặc các đối tác khác, sử dụng các tiêu chuẩn như EDI hoặc thông qua các tương tác API.

• Khả năng tự động hóa giao dịch với các hệ thống tài chính của tổ chức, chẳng hạn như chuyển giao dịch và số dư đến ngân hàng.

• Hỗ trợ các giao thức tiêu chuẩn được sử dụng bởi các thiết bị thư viện tự phục vụ và thiết bị cho mượn tài liệu tự động.

Tính mở thực tế đòi hỏi các API được lập thành văn bản kỹ lưỡng, trong đó chỉ rõ các yêu cầu cho bất kỳ yêu cầu nào và các yếu tố được trả về trong một phản hồi. Lý tưởng nhất là môi trường bao gồm môi trường thử nghiệm (sandbox) an toàn để phát triển và thử nghiệm mã hóa tương tác với API ngoài phiên sử dụng chính với dữ liệu sống (live data).

Các tùy chỉnh hoặc chức năng chuyên biệt có thể được thực hiện trong một sản phẩm mã nguồn mở bằng cách thực hiện các thay đổi đối với mã nội bộ của nó. Mặc dù việc sửa đổi bản thân ứng dụng có thể được coi là cho phép mức độ mở sâu hơn, nó liên quan đến một quá trình phức tạp. Việc sửa đổi mã hóa nội bộ của một ứng dụng đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao hơn, theo yêu cầu của một kỹ sư phần mềm hơn là một lập trình viên trung cấp. Việc sửa đổi một ứng dụng theo cách này đòi hỏi kiến thức sâu sắc về kiến trúc bên trong và cấu trúc dữ liệu của nó. Bất kỳ thay đổi nào đối với phiên bản cục bộ có thể hoặc không thể được đóng góp trở lại vào mã nguồn chính.

NGƯỜI TRONG CUỘC – NGƯỜI NGOÀI CUỘC

Các cuộc thảo luận về tính mở và quyền truy cập vào bên trong của một sản phẩm gợi lên khái niệm về những người có quyền truy cập vào mã hóa và dữ liệu bên trong của sản phẩm. Người nội bộ phát triển có quyền truy cập vào nội bộ của ứng dụng phần mềm. Trong môi trường mã nguồn mở, bất kỳ người nào cũng có thể truy cập vào mã nguồn bên dưới một ứng dụng. Phần mềm mã nguồn mở cho phép người ngoài tham gia vào quá trình phát triển của nền tảng. Đối với các ứng dụng phần mềm cấp phép thương mại, chỉ những nhà phát triển được nhà cung cấp thuê mới có quyền truy cập vào mã nguồn và các thành phần cơ sở hạ tầng bên trong của nó.

Trong thời đại của dịch vụ quản trị thư viện (LSP), tính mở có một loạt các đặc điểm khác nhau:

Các đặc điểm của ứng dụng chuyển giao dưới dạng dịch vụ (SaaS/platform)

Các nền tảng ứng dụng dịch vụ quản trị thư viện công nghệ điện toán đám mây đã được triển khai như một nền tảng đa người thuê toàn cầu và tất cả đều sử dụng cùng một phiên bản phần mềm. 

Cách tiếp cận cơ sở mã duy nhất này của nhiều đối tượng thuê toàn cầu tương phản với các ứng dụng dựa trên máy chủ (cài đặt tại chỗ) của đối tượng thuê duy nhất trong đó phiên bản của phần mềm có thể khác nhau giữa các tổ chức khách hàng.

Một số vấn đề liên quan liên quan đến nền tảng nhiều người thuê (multi-tenant platforms) bao gồm:

• Một cơ sở mã duy nhất phục vụ tất cả các tổ chức sử dụng sản phẩm. Cơ sở mã thống nhất có nghĩa là tất cả người dùng của sản phẩm đều ở trên cùng một phiên bản của sản phẩm và thấy các giao diện và tính năng giống nhau. Cách tiếp cận này đơn giản hóa việc bảo trì và hỗ trợ cho nhà cung cấp nền tảng.

• Nền tảng có thể được triển khai thông qua nhiều trung tâm dữ liệu toàn cầu. Việc triển khai phân tán như vậy cho phép sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn so với việc tập trung tất cả người dùng toàn cầu vào một phiên bản duy nhất.

• Một nền tảng phân tán có thể tận dụng lợi thế của việc cân bằng tải giữa các phiên bản ngoài các kỹ thuật được thực hiện trong mỗi phiên bản để phân bổ và phân bổ tài nguyên máy tính theo lưu lượng giao dịch hiện tại và dự kiến. Công nghệ điện toán đám mây được thiết kế để co giãn các tài nguyên máy tính trong một nền tảng.

• Các phiên bản phối hợp, trong đó mỗi phiên bản chạy cùng một cơ sở mã, tổng hợp các nguồn dữ liệu được chia sẻ trên toàn cầu và tách biệt dữ liệu của tổ chức.

• Tính riêng biệt đảm bảo rằng các tổ chức được phục vụ thông qua các trung tâm dữ liệu trong khu vực hoặc quốc gia cụ thể của họ, đáp ứng các chính sách hoặc yêu cầu pháp lý cũng như tối ưu hóa băng thông. Phục vụ các tổ chức từ một trung tâm dữ liệu ở một khu vực xa xôi trên toàn cầu có thể làm tăng độ trễ và dễ bị lỗi truyền thông trên internet hơn. Sự phân phối toàn cầu của môi trường nhiều người thuê hầu hết là minh bạch đối với người dùng, những người có trải nghiệm sản phẩm giống nhau bất kể khu vực địa lý của họ.

Đối với các nền tảng nhiều người thuê, tính mở phải được thực hiện thông qua các API. Việc cho phép khách hàng này truy cập vào cơ sở hạ tầng cơ bản của phiên bản đang hoạt động sẽ tạo ra rủi ro cho tất cả khách hàng khác. Công việc tạo ra các tính năng mới hoặc nâng cấp các thành phần kỹ thuật phải được đơn vị phát triển ứng dụng thực hiện thông qua các quy trình phát triển được kiểm soát cẩn thận bao gồm kiểm tra nghiêm ngặt và đảm bảo chất lượng.

Đối với các sản phẩm cấp phép thương mại, việc phát triển liên tục vẫn hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của nhà cung cấp. Khách hàng không có quyền truy cập vào mã nguồn lập trình cơ bản hoặc các thành phần cơ sở hạ tầng cấp thấp hơn. Khách hàng của một sản phẩm nhiều người thuê không nhất thiết phải biết các chi tiết kỹ thuật liên quan, chẳng hạn như tài nguyên phần cứng, hệ điều hành, ngôn ngữ lập trình, thư viện mã, công cụ cơ sở dữ liệu hoặc các thành phần cơ sở hạ tầng khác vì khách hàng/người dùng thường không có quyền truy cập vào các chi tiết nội bộ của nền tảng, các API phải đáp ứng tất cả các yêu cầu về khả năng tương tác và khả năng mở rộng.

Lý tưởng nhất là mọi khía cạnh của chức năng và mọi phần tử dữ liệu được giải quyết thông qua giao diện người dùng sẽ có thể được giải quyết thông qua giao diện lập trình ứng dụng. Các lập trình viên bên ngoài nhà cung cấp có thể thực hiện các khả năng của API thông qua tài liệu hướng dẫn chi tiết từng yêu cầu và phản hồi có thể có.

Các lập trình viên sử dụng API không nhất thiết phải biết chi tiết về hoạt động bên trong của nền tảng. Tương tự như vậy, các nhà phát triển nền tảng phải cung cấp bất kỳ ngôn ngữ lập trình hoặc ứng dụng nào được sử dụng để truy cập các API.

Nhiều lớp kiểm soát phải được thực hiện để đảm bảo rằng người dùng API không có thiệt hại nào có thể xảy ra. Mọi tập lệnh chương trình truy cập vào một API phải được kiểm tra rộng rãi, đặc biệt là những tập lệnh tạo hoặc sửa đổi các phần tử dữ liệu. Quyền truy cập vào một API phải được kiểm soát bởi xác thực giống như giao diện người dùng. Quyền truy cập có lập trình vào dữ liệu và chức năng phải được kiểm soát.

Nền tảng nhiều người thuê dựa trên Phần mềm mã nguồn mở

Các sản phẩm dựa trên phần mềm mã nguồn mở đại diện cho một cách tiếp cận đối với hệ thống mở. Các ứng dụng mã nguồn mở nhất thiết phải cung cấp quyền truy cập vào mã nguồn cơ bản cho phép các lập trình viên kiểm tra hoạt động bên trong của nó, bao gồm logic nghiệp vụ, cấu trúc dữ liệu hoặc các thành phần kỹ thuật khác. Mỗi giấy phép mã nguồn mở đi kèm với các yêu cầu khác nhau ngoài các quyền tự do cơ bản để truy cập mã nguồn đầy đủ, thực hiện các sửa đổi và sử dụng hoặc phân phối các phiên bản mới. Các hệ thống thương mại được tạo ra dưới dạng các dự án mã nguồn mở có xu hướng liên quan đến các nhóm phát triển bao gồm các kỹ sư phần mềm, lập trình viên, cũng như các chuyên gia về kiểm soát chất lượng và tài liệu. Các tổ chức triển khai phần mềm không nhất thiết phải là một phần của nhóm phát triển.

Các ứng dụng dựa trên phần mềm mã nguồn mở phải bao gồm các loại cơ chế tương tác giống như phần mềm cấp phép thương mại. Các tổ chức triển khai ứng dụng sẽ muốn tận dụng các giao thức và API tiêu chuẩn hơn là sửa đổi chính ứng dụng đó. Một sản phẩm mã nguồn mở không bao gồm các API được ghi chép đầy đủ và hỗ trợ cho các giao thức tương tác tiêu chuẩn ngành sẽ không đáp ứng được các mong đợi về chức năng của các hệ thống mở.

Các sản phẩm mã nguồn mở có rất ít hạn chế đối với quyền truy cập vào cơ sở mã. Bất kỳ người nào từ bất kỳ tổ chức nào cũng có thể tải xuống mã nguồn, xem hoạt động nội bộ của nó và thậm chí thực hiện các sửa đổi. Tổ chức có thể sử dụng các phiên bản đã sửa đổi và chia sẻ với những người khác.

Đối với bất kỳ triển khai tích cực nhất định nào của nền tảng nguồn mở, quyền truy cập vào cơ sở mã có thể bị hạn chế đối với các nhà phát triển được ủy quyền. Các phiên bản sản xuất phải được triển khai trong một môi trường được kiểm soát cẩn thận để bảo vệ tính toàn vẹn của dữ liệu cơ bản, cả thông qua truy cập trực tiếp và thông qua truy cập theo chương trình. Làm việc với mã của một phiên bản cụ thể của nền tảng mã nguồn mở là những thách thức, đặc biệt là trong môi trường nhiều người thuê. Việc các lập trình viên từ một tổ chức này có quyền truy cập kỹ thuật vào dữ liệu liên quan đến các tổ chức khác có chung một phiên bản là không thích hợp với yêu cầu an ninh, an toàn dữ liệu và tính ổn định của hệ thống.

KHẢ NĂNG TƯƠNG TÁC

Các ứng dụng có thể tương tác bao gồm các cơ chế giao tiếp với các hệ thống liên quan khác tham gia vào hệ sinh thái công nghệ. Trong bối cảnh thư viện, các hệ thống liên quan này có thể bao gồm các ứng dụng được thư viện sử dụng trực tiếp, các ứng dụng trong môi trường khuôn viên trường hoặc những thành phần được liên kết với các nhà cung cấp dịch vụ hoặc nội dung bên ngoài. Khả năng tương tác có thể được thực hiện thông qua sự hỗ trợ của các giao thức chuẩn hóa hoặc thông qua các API. Các thư viện ngày càng dựa vào các cơ chế tương tác giữa nhiều ứng dụng và thành phần bao gồm cơ sở hạ tầng công nghệ của họ.

Một số tình huống tương tác phổ biến trong ngữ cảnh thư viện bao gồm:

• Đăng nhập một lần SSO (Single-Sign-On). Dự kiến rằng các ứng dụng được sử dụng bởi nhân viên thư viện và người dùng sẽ tận dụng dịch vụ xác thực của tổ chức hơn là dựa vào tên người dùng và mật khẩu riêng biệt. Một số nền tảng đăng nhập một lần phổ biến bao gồm Microsoft Active Directory, Dịch vụ Xác thực Trung tâm nguồn mở (the open source Central Authentication Service) và Quản lý Danh tính Oracle (Oracle Identity Management).

• Giao tiếp với thiết bị an ninh thư viện, thiết bị tự phục vụ hoặc thiết bị xử lý tài liệu tự động thường dựa vào giao thức SIP2, đây là một tính năng đã được thiết lập tốt trong các hệ thống quản lý thư viện.

• Có thể thực hiện tìm kiếm và chuyển các bản ghi thư mục bằng giao thức Z39.50.

• Tạo các giao diện phát hiện nguồn tin thay thế, giao diện khám phá DLF ILS (ILS-DI) đã giải quyết các cơ chế cần thiết để hỗ trợ các giao diện phát hiện nguồn tin có thể tương tác.

• Cho mượn liên thư viện và chia sẻ tài nguyên: khả năng tham gia vào mạng LAN bên ngoài hoặc mạng chia sẻ tài nguyên thông qua các giao thức tiêu chuẩn như NCIP, SIP2, Z39.50, ISO 10160/10161 hoặc thông qua các giao dịch API.

• Hệ thống quản lý kiểm kê: giao diện với hệ thống quản lý kiểm kê kho được sử dụng trong các cơ sở lưu trữ mật độ cao.

• Hồ sơ sinh viên: khả năng đồng bộ hóa dữ liệu cho sinh viên thông qua hệ thống quản lý tài khoản sinh viên của tổ chức.

• Hồ sơ tài chính: Trao đổi dữ liệu tài chính với hệ thống kế toán hoặc tài chính của tổ chức.

Các thư viện mang lại kỳ vọng rất cao về khả năng tương tác giữa các hệ thống bao gồm môi trường công nghệ của họ. Nền tảng dịch vụ quản trị thư viện (LSP) hoặc hệ thống thư viện tích hợp (ILS) cung cấp chức năng cốt lõi cần thiết để quản lý các hoạt động và bộ sưu tập của thư viện.

Một số thư viện có thể chỉ sử dụng các giao diện người dùng do nhà cung cấp cung cấp để vận hành hệ thống. Dự kiến rằng bất kỳ sản phẩm nào cũng hoạt động tốt như được phân phối mà không cần lập trình bổ sung để đạt được chức năng mong đợi.

Các tổ chức mong đợi giao diện lập trình ứng dụng cho phép truy cập tự động vào dữ liệu và chức năng. Khả năng tương tác hiệu quả giữa các hệ thống nghiệp vụ liên quan là điều cần thiết để tránh trùng lặp dữ liệu và trùng lặp nỗ lực cho cả nhân viên thư viện và bạn đọc thân quen. Không cần tạo dữ liệu theo cách thủ công tồn tại trên các ứng dụng khác trong hệ sinh thái của tổ chức hoặc với các đối tác cung cấp.

KHẢ NĂNG MỞ RỘNG

Ngay cả đối với các ứng dụng hoàn chỉnh nhất, một số thư viện sẽ được hưởng lợi từ một số chức năng chuyên biệt. Mặc dù các nhà cung cấp liên tục tạo ra các tính năng mới, bao gồm cả những tính năng được yêu cầu bởi khách hàng hoặc nhóm người dùng riêng lẻ, nhưng sẽ luôn có một số lỗ hổng. Mặc dù việc tạo các tùy chỉnh của chính sản phẩm phần mềm là không khả thi, nhưng các công cụ và chức năng bổ sung có thể được tạo ra để đáp ứng các trường hợp sử dụng chuyên biệt.

Một số nền tảng hỗ trợ khả năng cho các mô-đun plug-in do khách hàng hoặc đối tác kinh doanh của họ phát triển. Các tổ chức có nhu cầu chuyên biệt có thể quan tâm đến việc tạo các mô-đun có thể được cài đặt trong các ứng dụng kinh doanh của họ. “Building Blocks” cho Hệ thống quản lý học tập Blackboard là một ví dụ về loại tiện ích mở rộng nền tảng này.

Các tiện ích mở rộng có thể được tạo cho các sản phẩm thông qua nền tảng API của ứng dụng. Các phần mở rộng này có thể được tạo theo nhiều cách khác nhau, thường là khi các tập lệnh chạy trên các máy chủ bên ngoài nền tảng. Một cách tiếp cận khác, được mô tả bên dưới, liên quan đến các ứng dụng hoạt động trong nền tảng. Phương pháp này yêu cầu cung cấp một nền tảng chuyên biệt cho phép các ứng dụng do khách hàng tạo hoạt động an toàn trong nền tảng do nhà cung cấp cung cấp.

CÁC KHÓA XÁC THỰC VÀ API

Quyền truy cập vào dữ liệu và chức năng trên một nền tảng thông qua các API của nó phải được kiểm soát cẩn thận. Cách tiếp cận tiêu chuẩn được sử dụng để truy cập vào các API sẽ liên quan đến việc sử dụng khóa của nhà phát triển, gắn với danh tính tổ chức cụ thể, giới hạn các yêu cầu đối với dữ liệu và chức năng được liên kết với tổ chức đó. API không cho phép truy cập vào dữ liệu vượt quá mức được phép thông qua giao diện người dùng.

Ngoài các khóa của nhà phát triển, một số chức năng có thể yêu cầu xác thực và ủy quyền chi tiết hơn. Ví dụ: có thể cần xác thực đặc biệt để truy cập vào dữ liệu tài chính trong các cấu thành quản lý mua hàng của một nền tảng.

Một số nền tảng cho phép truy cập vào sandbox để cho phép các lập trình viên nghiên cứu các API cũng như tạo và kiểm tra mã.

Tập lệnh và ứng dụng bên ngoài

Một nền tảng cung cấp một bộ API mạnh mẽ cho phép tạo các tập lệnh, ứng dụng hoặc giao diện hoạt động bên ngoài. Các công cụ này được lưu trữ trên một thiết bị hoặc máy chủ riêng biệt và giải quyết các API được hiển thị trên nền tảng.

Môi trường lưu trữ một tập lệnh hoặc ứng dụng truy cập các API của một nền tảng có thể bao gồm bất kỳ sự kết hợp nào của các thành phần công nghệ. Yêu cầu duy nhất nằm ở việc có thể xây dựng các yêu cầu và xử lý phản hồi một cách chính xác. Sự độc lập của các thành phần cung cấp API và những thành phần sử dụng chúng thể hiện bản chất của khả năng tương tác.

Ứng dụng trong nền tảng

Một cách tiếp cận khác đối với tính mở liên quan đến khả năng mở rộng thông qua các ứng dụng chạy trong chính nền tảng. Thay vì hoạt động bên ngoài, các ứng dụng này được cài đặt trong nền tảng. Cách tiếp cận này giống với khái niệm ứng dụng được cài đặt vào thiết bị di động dựa trên iOS hoặc Android. Các ứng dụng này phải được tạo trong khuôn khổ quy ước lập trình và kiểm soát bảo mật cụ thể để đảm bảo rằng chúng hoạt động chính xác và không thể làm mất ổn định nền tảng hoặc sử dụng sai dữ liệu. Hầu hết các ứng dụng có thể cài đặt phải được xác thực và chứng nhận bởi nhà cung cấp nền tảng trước khi được thêm vào thư viện ứng dụng của nó.

Các ứng dụng trong nền tảng đại diện cho sự tiến bộ quan trọng về khả năng mở rộng. Sau khi được phát triển, xác thực và gửi vào thư viện ứng dụng thích hợp, các ứng dụng này có thể được kích hoạt và sử dụng mà không cần sự can thiệp của nhà phát triển hoặc chuyên gia kỹ thuật.

Cách tiếp cận này cho phép mở rộng sản phẩm với chức năng do khách hàng tạo mà không cần phải làm việc với mã nguồn bên dưới nền tảng.

Ứng dụng điện toán đám mây của Ex Libris được giới thiệu trong Bản tin tháng 9 năm 2020 về Thư viện Thông minh:

Khái niệm ứng dụng người dùng có thể cài đặt đã trở thành kỳ vọng cơ bản của máy tính hiện đại, đặc biệt là trên thiết bị di động. Cả hai môi trường di động Apple iOS và Android đều giúp mọi người dễ dàng tìm, chọn và cài đặt các ứng dụng được cung cấp thông qua các cửa hàng ứng dụng tương ứng của họ. Việc cài đặt các ứng dụng này không yêu cầu chuyên môn kỹ thuật và có các biện pháp bảo vệ để đảm bảo rằng các ứng dụng sẽ hoạt động chính xác và không làm hỏng thiết bị.

Ex Libris gần đây đã phát hành một khuôn khổ mới trên nền tảng phần mềm của mình để mô phỏng mô hình ứng dụng được trải nghiệm trong lĩnh vực di động. Ứng dụng điện toán đám mây Cloude Apps Ex Libris mang tới các ứng dụng có thể cài đặt vào môi trường của các sản phẩm chiến lược của mình. Ứng dụng có thể được tạo và triển khai cho bất kỳ sản phẩm chính nào chạy trên “nền tảng Ex Libris cao cấp hơn”, bao gồm Esploro, Primo VE, Leganto, Rialto và Rapido, ngoài Alma. Nền tảng mới cho phép người dùng Alma tìm, chọn và kích hoạt các ứng dụng mà không cần can thiệp kỹ thuật. Các ứng dụng này do khách hàng của Ex Libris tạo ra, cung cấp cho người dùng Alma một bộ công cụ mở rộng để làm việc hiệu quả hơn hoặc thực hiện các tác vụ chuyên biệt. Các ứng dụng này chạy trong nền tảng Alma và được sử dụng trực tiếp trong giao diện sử dụng của nhân viên Alma, kế thừa ngữ cảnh như ủy quyền và tùy chọn.

Khung ứng dụng này cho phép tạo ra các chức năng ngoài những gì được các nhà phát triển của công ty xây dựng trong các sản phẩm cốt lõi. Các cải tiến và tính năng mới cho các sản phẩm cốt lõi như Alma phải phù hợp với toàn bộ cơ sở khách hàng. Mặc dù sự phát triển đang diễn ra dựa trên các đề xuất của khách hàng, nhiều chức năng có thể không phù hợp với tất cả khách hàng.

Các ứng dụng được tạo bởi cộng đồng các nhà phát triển giải quyết các tình huống chuyên biệt cho các khách hàng. Ex Libris đã trau dồi từ cơ sở khách hàng, các lập trình viên và nhà công nghệ quan tâm đến việc làm việc với API và các khía cạnh kỹ thuật khác của các sản phẩm của mình. Công ty đã ra mắt cổng Mạng dành cho nhà phát triển vào tháng 4 năm 2014 để tập hợp tài liệu và các công cụ hợp tác khác để hỗ trợ cộng tác kỹ thuật với khách hàng của mình.

Hỗ trợ với các ứng dụng thông qua Mạng nhà phát triển Ex Libris. Mô hình hỗ trợ cộng đồng này được thiết lập tốt trong số những người sử dụng các sản phẩm Ex Libris. Trong khi nhân sự của Ex Libris tham gia vào Mạng lưới nhà phát triển, mô hình hỗ trợ cộng tác khác với các kênh hỗ trợ tiêu chuẩn được liên kết với các sản phẩm cốt lõi của công ty. Khái niệm ứng dụng không phải là mới đối với Alma. Vào tháng 5 năm 2019, Ex Libris đã giới thiệu một môi trường, được đặt tên là Trung tâm ứng dụng (App Center), trong đó các ứng dụng chạy trên môi trường điện toán bên ngoài, chẳng hạn như máy chủ cục bộ hoặc cơ sở hạ tầng đám mây do các khách hàng vận hành.

Ứng dụng điện toán đám mây (Cloude Apps) mang đến một sự thay đổi đáng kể trong đó các ứng dụng của nó chạy hoàn toàn trong nền tảng Ex Libris, cho phép việc kích hoạt và sử dụng chúng diễn ra hoàn toàn trong giao diện của Alma. Cloude Apps được truy cập thông qua một biểu tượng mới trên thanh công cụ Alma. Việc chọn biểu tượng Cloude Apps sẽ hiển thị các ứng dụng hiện đã được cài đặt. Người dùng có thể duyệt hoặc tìm kiếm các ứng dụng bổ sung có thể được kích hoạt. Mỗi ứng dụng được liệt kê bao gồm tên, mô tả ngắn gọn, nhà phát triển của ứng dụng, mọi điều khoản sử dụng hiện hành và nút để cài đặt ứng dụng đó.

Khung Cloude Apps mới được triển khai trong bản phát hành tháng 8 năm 2020 của Alma. Hơn 60 ứng dụng hiện có sẵn thông qua App Center. Một tập hợp con của các ứng dụng này đã được phát triển thành Cloude Apps; một số khác là các tiện ích mở rộng hoạt động bên ngoài đám mây Ex Libris. Với nền tảng Cloude Apps, các ứng dụng chạy trong cơ sở hạ tầng nền tảng Ex Libris và được tích hợp hoàn toàn vào giao diện người dùng của nó. Các ứng dụng hoạt động theo ngữ cảnh của màn hình hiện hành.

Một số ứng dụng tự động hóa các tác vụ thông thường để cải thiện hiệu quả và giảm bớt các bước thủ công. Chúng tương tự như Macro hoặc phím tắt được sử dụng với các hệ thống khác. Kết hợp nhiều bước của một nhiệm vụ giúp giảm thời gian chờ phản hồi của hệ thống. Những người khác tương tác với các tài nguyên bên ngoài để đưa dữ liệu vào Alma.

Xem bài của Breeding, Marshall (2020), Ex Libris giới thiệu Cloud Apps Ex Libris Introduces Cloud Apps. Smart Libraries Newsletter 40 (9), 3-6.

Lưu ý: App Center của Ex Libris bao gồm các công cụ hoạt động bên ngoài cũng như Cloud App có thể được cài đặt vào nền tảng. Việc triển khai Cloud App liên quan đến việc quản trị viên của đơn vị khách hàng cấp phép sử dụng ứng dụng cho tổ chức đó, sau đó bất kỳ người dùng nào cũng có thể kích hoạt ứng dụng để sử dụng trong hồ sơ Alma của họ. Một số Cloud App cung cấp các công cụ hoặc đường tắt cho quy trình làm việc theo định hướng của nhân viên, những ứng dụng khác chỉ đơn giản là nhiệm vụ dành cho quản trị viên hệ thống. Hiện tại, hơn 40 Cloud App có sẵn cho Alma. (https://developers.exlibrisgroup.com/appcenter/?search=&products=alma&type=cloudapp)

Hình minh họa ứng dụng trong nền tảng cho một ứng dụng phần mềm cấp phép thương mại (thương mại)

 

MẠNG VÀ CỘNG ĐỒNG PHÁT TRIỂN

Việc tạo ra phần mềm hoặc các công cụ liên quan được hưởng lợi từ sự cộng tác và phối hợp của những người tham gia vào quá trình phát triển. Các cộng đồng phát triển bao gồm các cá nhân tham gia vào nhiều vai trò khác nhau, từ công việc đòi hỏi kỹ thuật cao như lập trình hoặc tích hợp kỹ thuật, đến tạo tài liệu, thử nghiệm hoặc các nhiệm vụ quản trị khác. Điều phối hoạt động của các cá nhân và tổ chức liên quan trong một dự án phần mềm tránh sự trùng lặp về nỗ lực và có thể giúp ưu tiên các chương trình nghị sự phát triển.

Việc phát triển phần mềm cấp phép thương mại diễn ra trong một nhà cung cấp hoặc công ty đối với các phần mềm thực thi hoạt động theo các quy trình và ưu tiên nội bộ của nó. Người dùng phần mềm có thể đóng góp ý kiến về các tính năng hoặc cải tiến mới nhưng không trực tiếp tham gia vào quá trình phát triển.

Các sản phẩm dựa trên phần mềm mã nguồn mở thường có cộng đồng bao gồm nhiều tổ chức và cá nhân tham gia vào việc phát triển, tài liệu và thử nghiệm. Các cộng đồng phát triển này có một số kiểu quản trị để hướng dẫn các ưu tiên và thiết lập lộ trình cho các phiên bản và cải tiến mới.

Mạng lưới nhà phát triển có thể hình thành trong phạm vi các sản phẩm cấp phép thương mại. Mặc dù bản thân việc phát triển sản phẩm vẫn thuộc phạm vi của nhà cung cấp, nhưng khách hàng và đối tác kinh doanh được hưởng lợi từ những nỗ lực phối hợp khi họ tạo ra các công cụ và tiện ích mở rộng dựa trên các API của một sản phẩm cấp phép thương mại.

Mạng lưới của nhà phát triển bao gồm cộng đồng các cá nhân và tổ chức quan tâm. Nhà cung cấp sản phẩm cũng có thể cung cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật để hỗ trợ cộng đồng nhà phát triển của họ. Cơ sở hạ tầng này có thể bao gồm nhiều thành phần bao gồm:

• Kho lưu trữ mã để chia sẻ các thành phần đã hoàn thiện giữa các bên quan tâm.

• Tài liệu về API hoặc các khía cạnh khác của sản phẩm cần thiết để hỗ trợ việc tạo công cụ, kết nối hệ thống hoặc tiện ích mở rộng.

• Sandbox API để cho phép các nhà phát triển kiểm tra mã chương trình.

• Các kênh giao tiếp để cho phép các nhà phát triển từ các tổ chức khách hàng giao tiếp giữa họ và với các chuyên gia hoặc nhà phát triển từ nhà cung cấp.

Với một dự án mã nguồn mở, cộng đồng nhà phát triển thường tập trung vào sự phát triển của chính sản phẩm, điều này cũng sẽ bao gồm việc tạo ra các API và công cụ sử dụng chúng. Mạng lưới nhà phát triển liên quan đến các sản phẩm cấp phép thương mại tập trung vào việc tạo ra các công cụ và tiện ích mở rộng. Cả hai kiểu phần mềm đều được hưởng lợi từ sự hợp tác giữa các nhà phát triển, cả trong và ngoài những người trực tiếp tham gia tạo ra sản phẩm. Điều quan trọng đối với mạng lưới phát triển là phải bao gồm các nhà công nghệ từ các tổ chức triển khai sản phẩm cũng như những người tham gia vào quá trình tạo ra sản phẩm.

CÁC NHÓM NGƯỜI SỬ DỤNG

Các nhóm người dùng đại diện cho một khía cạnh quan trọng khác của các cộng đồng xung quanh một sản phẩm công nghệ chiến lược. Các tổ chức như vậy đã xuất hiện trong nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau và đặc biệt là một khía cạnh quan trọng của lĩnh vực phần mềm thư viện. Các nhóm người dùng đã được thành lập cho nhiều sản phẩm công nghệ thư viện lớn. Một số điểm nổi bật nhất bao gồm:

• COSUGI: Khách hàng của SirsiDynix Users Group, Inc.

• IUG: Nhóm người dùng của Innovative

• ELUNA: Nhóm người dùng của Ex Libris của Bắc Mỹ

• IGeLU: Nhóm người dùng Ex Libris quốc tế

• Nhóm người dùng EBSCO

• KohaCon: Hội nghị quốc tế của các nhà phát triển và người dùng Koha

• OCLC: tổ chức các hội đồng toàn cầu và khu vực, tập trung nhiều vào quản trị và chiến lược hơn là các hoạt động sản phẩm cụ thể.

Nhóm người dùng có thể thúc đẩy các tương tác cộng tác giữa nhà cung cấp và các tổ chức sử dụng sản phẩm của họ. Trong hầu hết các trường hợp, nhóm người dùng sẽ độc lập về mặt pháp lý với nhà cung cấp. Sự độc lập này đảm bảo rằng nhóm người dùng hoạt động vì lợi ích của các tổ chức đã triển khai sản phẩm, nêu rõ các ưu tiên nâng cao và cung cấp phản hồi mang tính xây dựng. Mối quan hệ giữa một nhóm người dùng và một nhà cung cấp thường sẽ bao gồm một quy trình chính thức trong đó các thành viên của họ lựa chọn và ưu tiên một tập hợp các cải tiến cho các sản phẩm tương ứng. Việc thực hiện các đề xuất nâng cao khác nhau, mặc dù các nhà cung cấp thường cố gắng đưa các cải tiến dựa trên khách hàng vào chương trình phát triển ngắn hạn và dài hạn của họ. Một số nhóm người dùng có thỏa thuận pháp lý với nhà cung cấp yêu cầu thực hiện một số hoặc tất cả các cải tiến.

Lưu ý: IGeLU và ELUNA đã triển khai một quy trình yêu cầu nâng cao được gọi là NERS.

Các tổ chức này có thể là những kênh truyền thông hiệu quả theo cả hai hướng. Khách hàng có thể cung cấp thông tin đầu vào và cái nhìn sâu sắc về các sản phẩm công nghệ. Ex Libris và IGeLU có một thỏa thuận hợp tác phát triển sản phẩm ràng buộc yêu cầu công ty phải đáp ứng các yêu cầu nâng cao:

Thỏa thuận chính thức hóa các nguyên tắc hợp tác giữa Ex Libris, một phần của Clarivate, Người dùng Ex Libris ở Bắc Mỹ (ELUNA) và Nhóm Người dùng Ex Libris quốc tế (IGeLU) trên các sản phẩm mà Ex Libris phát triển. Bắt đầu từ năm 2008, thỏa thuận đã được sửa đổi một số lần. Thỏa thuận này là duy nhất trong ngành ở chỗ nhà cung cấp và các tổ chức cộng đồng của họ có thỏa thuận rõ ràng về vai trò của họ trong quá trình phát triển sản phẩm. Thỏa thuận này đảm bảo các yêu cầu của cộng đồng được đáp ứng thông qua quy trình bỏ phiếu nâng cao chính thức do các nhóm người dùng cộng đồng tổ chức.

Các nhóm người dùng khác cũng có các quy trình chính thức để tạo các yêu cầu nâng cao và các kỳ vọng chính thức hoặc không chính thức về cách các yêu cầu này trở thành một phần trong lộ trình phát triển của nhà cung cấp. 

CÁC VẤN ĐỀ VỀ CHI PHÍ VÀ GIÁ TRỊ

Các đề xuất về chi phí và giá trị của các mô-đun triển khai và phát triển phần mềm khác nhau rất phức tạp. Vì chi phí sản phẩm và các điều khoản liên quan có xu hướng được bảo mật và thậm chí được bảo vệ bởi các thỏa thuận không tiết lộ, nên không thể so sánh trực tiếp. Có thể đề cập đến một số điểm chung về các loại chi phí, hiệu quả và các vấn đề liên quan.

CÁC NỀN TẢNG DỊCH VỤ THƯ VIỆN NHIỀU NGƯỜI THUÊ

Nền tảng nhiều người thuê giúp sử dụng hiệu quả tài nguyên máy tính. Chỉ cần tăng dần tài nguyên cơ sở hạ tầng cho mỗi khách hàng mới được triển khai trên nền tảng chứ không phải toàn bộ bản sao của môi trường liên quan đến cài đặt mới của một sản phẩm dựa trên máy chủ hoặc một đối tượng thuê. Tính đàn hồi của công nghệ nền tảng làm giảm chi phí cho các nhà cung cấp đối với tài nguyên máy tính và đơn giản hóa chi phí hỗ trợ và bảo trì kỹ thuật của họ.

Khách hàng trả tiền cho việc sử dụng một sản phẩm thông qua một khoản phí đăng ký toàn diện. Chi phí cho năm đầu tiên cũng sẽ bao gồm các dịch vụ liên quan đến di chuyển, thực hiện triển khai và đào tạo.

Các tổ chức tránh được hầu hết các chi phí cơ sở hạ tầng địa phương, bao gồm cả nhân viên kỹ thuật có liên quan.

Các tổ chức lớn hơn, phức tạp sẽ tiếp tục yêu cầu thủ thư hệ thống và các chuyên gia khác về siêu dữ liệu và quy trình hoạt động. Các tổ chức lớn hơn này cũng có thể sử dụng các lập trình viên làm việc với hệ thống để tích hợp với các hệ thống hiện có hoặc để tạo ra các công cụ hoặc phần mở rộng nhằm đáp ứng các nhu cầu cụ thể của mỗi tổ chức.

SẢN PHẨM DỰA TRÊN MÁY CHỦ TRIỂN KHAI TẠI CHỖ 

Hệ thống thư viện tích hợp (ILS) hoặc các ứng dụng phức tạp khác được thực hiện trên các máy chủ cục bộ phải chịu nhiều loại chi phí. Các thư viện thanh toán phần mềm và phí bảo trì cho nhà cung cấp. Họ cũng có thể phải chịu các chi phí liên quan đến việc hỗ trợ cơ sở hạ tầng kỹ thuật như máy chủ cục bộ, hợp đồng bảo trì, phí trung tâm dữ liệu cũng như chi phí nhân sự cho quản trị viên hệ thống hoặc nhân viên kỹ thuật khác.

SẢN PHẨM DỰA TRÊN MÁY CHỦ DO NHÀ CUNG CẤP TỔ CHỨC

Hệ thống thư viện tích hợp (ILS) hoặc các ứng dụng phức tạp khác do nhà cung cấp tổ chức thường được cung cấp thông qua một khoản phí đăng ký hàng năm, không giống như các sản phẩm nhiều người thuê. Các thư viện trả một khoản phí toàn diện duy nhất bao gồm tất cả phí phần mềm và chi phí cơ sở hạ tầng.

Đối với nhà cung cấp, việc triển khai các sản phẩm dựa trên máy chủ sẽ có hiệu quả thấp hơn các nền tảng nhiều người thuê. Một bản sao của môi trường hoạt động phải được duy trì cho mỗi khách hàng. Các công cụ triển khai tự động và ảo hóa làm giảm độ phức tạp và chi phí cho nhà cung cấp. Sự khác biệt về phiên bản phần mềm hoặc các yếu tố khác khiến cách tiếp cận này kém hiệu quả hơn so với các nền tảng nhiều người thuê dựa trên một cơ sở mã duy nhất cho tất cả khách hàng sử dụng sản phẩm.

NỀN TẢNG MÃ NGUỒN MỞ ĐA NGƯỜI DÙNG

Các nền tảng dịch vụ thư viện cho nhiều người dùng được phát triển và triển khai dưới dạng phần mềm nguồn mở mang lại hiệu quả tương tự như các sản phẩm cấp phép thương mại. Nhưng hiệu quả của nó trở nên loãng khi có nhiều tổ chức, mỗi tổ chức triển khai các triển khai môi trường riêng biệt. Cách tiếp cận này làm mất một số lợi thế của một nền tảng phân tán toàn cầu với một cơ sở mã duy nhất.

Chi phí sử dụng nền tảng dịch vụ thư viện mã nguồn mở sẽ khác nhau tùy thuộc vào tình huống triển khai. Đối với các thư viện ký hợp đồng với nhà cung cấp dịch vụ, mô hình chi phí có thể tương tự như một sản phẩm cấp phép thương mại. Nhà cung cấp cung cấp dịch vụ máy chủ cho thuê và hỗ trợ sẽ tính phí đăng ký toàn diện hàng năm. Chi phí dịch vụ bổ sung có thể sẽ cần thiết cho việc di chuyển, thực hiện và đào tạo.

Nhiều tổ chức quy mô vừa và nhỏ triển khai nền tảng dịch vụ thư viện nguồn mở sẽ hoàn toàn dựa vào nhà cung cấp dịch vụ để hỗ trợ hệ thống và sẽ không cần phải có lập trình viên hoặc nhân viên kỹ thuật của riêng họ.

Các tổ chức lớn hơn với các yêu cầu tích hợp phức tạp có thể cần các lập trình viên và nhân viên kỹ thuật địa phương để triển khai khả năng tương tác với các hệ thống thương mại khác và để tạo các tiện ích mở rộng chức năng thông qua các API hệ thống. Một số tổ chức cũng có thể chỉ định các lập trình viên hoặc nhân viên khác tham gia vào quá trình phát triển ứng dụng và tài liệu liên quan.

Các tổ chức triển khai các phiên bản nền tảng mã nguồn mở của riêng họ sẽ phải chịu một loạt chi phí. Các chi phí này sẽ bao gồm phí cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như thông qua các nhà cung cấp dịch vụ đám mây như Amazon Web Services cũng như đội ngũ nhân viên kỹ thuật và chuyên gia quản lý việc triển khai và cung cấp hỗ trợ, đào tạo và các hoạt động liên quan. Các tổ chức tự tổ chức máy chủ có quyền kiểm soát nhiều hơn đối với việc sử dụng phần mềm của họ và tránh các khoản phí trả cho nhà cung cấp dịch vụ. Vì bản thân phần mềm là mã nguồn mở, tổ chức cũng tiết kiệm chi phí cấp phép. Các tổ chức tự tổ chức máy chủ cũng có thể phân bổ các lập trình viên hoặc nhân viên kỹ thuật khác tham gia vào quá trình phát triển ứng dụng. Việc tính toán chi phí sẽ phức tạp vì bao gồm nhiều yếu tố, gây khó khăn cho việc dự đoán liệu cách tiếp cận này có thể dẫn đến tiết kiệm hay tăng thêm chi phí hay không.

CUỘC CÁCH MẠNG NỀN TẢNG DỊCH VỤ ỨNG DỤNG

Các nền tảng dịch vụ quản trị thư viện dựa trên công nghệ đám mây hiện tại và kỹ thuật phát triển phần mềm có thể phù hợp hơn với xu hướng thế giới. Chức năng của chúng có thể được điều chỉnh từng bước, với các tính năng và cải tiến mới được triển khai định kỳ, bao gồm cả việc thay thế các chức năng cụ thể. Các thiết kế giao diện và quy trình làm việc mới có thể được thực hiện. Quan trọng hơn, các thành phần kỹ thuật bên trong có thể được thay thế khi cần thiết để đảm bảo tính toàn vẹn kỹ thuật và bảo mật của nền tảng. Việc thay thế các thành phần cơ sở hạ tầng bên trong thường có thể được thực hiện với sự gián đoạn hoạt động tối thiểu. Mỗi nền tảng mạng xã hội và người tiêu dùng lớn đã triển khai các thay đổi quy mô lớn trong các thành phần bên trong của họ theo thời gian để cải thiện hiệu suất và khả năng mở rộng cũng như để làm mới giao diện người dùng cuối.

Bất kỳ nền tảng kỹ thuật nào cũng phải trải qua quá trình phát triển liên tục để đạt được hiện đại hóa kiến trúc liên tục, nhằm đảm bảo khả năng mở rộng, hiệu suất và bảo mật. Chức năng phải được phát triển liên tục để lấp đầy bất kỳ khoảng trống nào trong các tính năng và để thích ứng với quy trình làm việc đã thay đổi hoặc mở rộng như được thể hiện bởi các thư viện khách hàng hiện tại và tiềm năng. Nền tảng cốt lõi cũng có thể cung cấp cơ sở hạ tầng cho các sản phẩm liên quan, tận dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, thương hiệu và kho dữ liệu để tăng tốc phát triển, cho phép các nhà phát triển tập trung vào những gì cần thiết để giải quyết sứ mệnh sản phẩm mới.

KẾT LUẬN

Như được trình bày trong báo cáo này, việc mô tả mức độ “mở” giữa các sản phẩm liên quan đến nhiều yếu tố. Sẽ là một sự đơn giản hóa quá mức nếu nói rằng các sản phẩm mã nguồn mở có nghĩa là mức độ mở cao hơn bất kỳ sản phẩm cấp phép thương mại nào. Từ góc độ thực dụng, tính khả dụng của các API và khuôn khổ cho các ứng dụng trong nền tảng đại diện cho các cơ chế quan trọng nhất về khả năng mở rộng và khả năng tương tác.

Các nền tảng dịch vụ quản trị thư viện hiện tại cung cấp các tùy chọn khác nhau cho các thư viện quan tâm đến hệ thống mở cho phép các khả năng thực tế về khả năng tương tác với các hệ thống bên ngoài và để mở rộng chức năng với các công cụ do khách hàng hoặc cộng đồng tạo ra.

Các nguồn tham khảo khác

Breeding, Marshall. (2020). Ex Libris Introduces Cloud Apps. Smart Libraries Newsletter 40 (9), 3-6.

Breeding, Marshall. (2020). Smarter Libraries through Technology: Community Development. Smart Libraries Newsletter 40 (9), 1-3.

Breeding, Marshall. (2018). Reshaping Academic Library Systems. Smart Libraries Newsletter 38 (1), 1-2.

Breeding, Marshall. (2017). Open Source Library Systems: The Current State of the Art. Library Technology Reports 53 (6).

A Guide to the Cloud, Multi-Tenancy, and The One Codebase to Rule Them All

Breeding, Marshall. (2009). Opening up Library Systems through Web Services and SOA: Hype or Reality?. Library Technology Reports 45 (8) .

 

Dịch bài: Nhóm chuyên gia Công ty TED thực hiện